صندوق بین‌المللی پول (International Monetary Fund به اختصار IMF) در تاریخ ۳۱ جولای، طی یادداشتی در وبلاگ رسمی خود، صراحتاً اعلام کرد که بیت کوین اکنون باید در میان آمارهای اقتصادی جهان جای بگیرد. این پست، که هم‌زمان با تصویب به‌روزرسانی سیستم حساب‌های ملی ( System of National Accounts به اختصار SNA) توسط کمیسیون آمار سازمان ملل منتشر شد، تصریح می‌کند:
بیت کوین، به‌عنوان نمونه، از جمله به‌دلیل مصرف بالای انرژی برای تولید آن، تأثیر اقتصادی ملموسی دارد، اما چون مانند کالا یا خدمات سنتی خلق نمی‌شود، در تولید ناخالص داخلی (GDP) لحاظ نمی‌شود.
برای رفع این خلأ آماری، تصمیم گرفته شده است که برخی دارایی‌های رمزارزی، از جمله بیت کوین، به‌عنوان دارایی‌های غیرمالی غیرتولیدی (non-produced nonfinancial assets) طبقه‌بندی شوند تا در ثروت ملی کشورها لحاظ گردند. این حرکت نه یک قضاوت ارزشی درباره بیت کوین، بلکه تصمیمی است در راستای گنجاندن آن در ترازنامه‌های رسمی که دولت‌ها از آن استفاده می‌کنند. برای یک فناوری که زمانی جدی گرفته نمی‌شد، این حرکت به‌منزلۀ پذیرش رسمی به زبان بانک‌های مرکزی و خزانه‌داری‌ها راست.
ورود رسمی بیت کوین به نظام آماری جهانی
IMF در شبکه‌های اجتماعی نیز این موضوع را به‌گونه‌ای بیان کرد که بازتاب گسترده‌ای در میان فعالان بیت کوین داشت:
بیت کوین به اندازه آرژانتین برق مصرف می‌کند، اما چون کالا یا خدمت سنتی تولید نمی‌کند، در تولید ناخالص داخلی لحاظ نمی‌شود.
این بیان ادامه‌ای از تحلیل‌های پیشین IMF است که بیت کوین و هوش مصنوعی را به‌عنوان بخش‌هایی با مصرف بالای انرژی معرفی کرده و هشدار داده بود که سیاست‌گذاران نباید اثرات آن‌ها را نادیده بگیرند.
بر اساس برآوردهای سال ۲۰۲۴، صندوق اعلام کرد استخراج بیت کوین و فعالیت دیتاسنترها در سال ۲۰۲۲ معادل ۲ درصد از برق مصرفی جهانی را به خود اختصاص داده‌اند. پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) نیز حاکی از آن است که این عدد تا سال ۲۰۲۷ به ۳.۵ درصد خواهد رسید.
مهم‌ترین پیام برای بازارها، نه میزان مصرف انرژی، بلکه دیده‌شدن رسمی این فعالیت‌ها در آمارهای کلان اقتصادی است. زمانی که یک فعالیت وارد محاسبات رسمی شود، به بخشی از گفت‌وگوی اقتصاد کلان درباره دارایی‌ها، جریان‌ها و ترازهای خارجی تبدیل خواهد شد.
جایگاه جدید بیت کوین در حساب های خارجی
نسخه جدید راهنمای تراز پرداخت‌ها (Balance of Payments Manual به اختصار BPM7) صندوق بین‌المللی پول، بیت کوین را در آمارهای مرزی گنجانده و تراکنش‌های آن را به‌عنوان دارایی غیرتولیدی غیرمالی ثبت می‌کند. علاوه‌بر آن، خدمات تأیید تراکنش (ماینینگ یا استیکینگ) به‌عنوان نوعی از تجارت خدمات فرامرزی شناسایی شده‌اند.
در پیش‌نویس‌های این راهنما، مثال‌هایی مطرح شده‌اند که در آن یک ماینر یا اعتبارسنج در کشور A در ازای ارائه خدمات به کاربری در کشور B پول دریافت می‌کند؛ این تراکنش به‌عنوان تجارت خدمات بین‌المللی ثبت خواهد شد.
ضمیمه‌ای در این راهنما تصریح می‌کند که فعالیت استخراج و استیکینگ در صورت فروش به کاربران خارجی، به‌عنوان صادرات خدمات ثبت می‌شوند. همچنین خریدوفروش فرامرزی بیت کوین در حساب سرمایه ثبت خواهد شد. برای صنعتی که سال‌ها خارج از سیستم تلقی می‌شد، این یک تحول جدی است.
بازتاب های گسترده در جامعه بیت کوین
دیوید بیلی (David Bailey) به‌عنوان یکی از فعالان بیت کوین نوشت:
این واقعاً یک خبر بزرگ است. صندوق بین‌المللی پول رسماً بیت کوین را وارد چارچوب توسعه بین‌المللی کرده است. از این پس تراز تجاری، تولید ناخالص داخلی و کیفیت اعتباری کشورها ردپای اقتصادی بیت کوین را در بر خواهند گرفت.
سوستینبل بیت کوین پروتکل (Sustainable Bitcoin Protocol) نیز گفت که تمرکز روی واژه «پرمصرف» باعث نادیده گرفتن تصویر بزرگ‌تر شده است:
IMF بیت کوین را به‌عنوان یک دارایی سرمایه‌ای غیرتولیدی به رسمیت شناخت و دیگر بیت کوین نادیده گرفته نمی‌شود، حتی IMF هم مجبور شد آن را در محاسبات خود بگنجاند؛ این یعنی مشروعیت، یعنی دیده‌شدن، یعنی پذیرش در سطح کلان.
موضع محتاطانه IMF در مورد بیت کوین
البته این تحول آماری به‌معنای تغییر موضع محتاطانه IMF نسبت به پذیرش حاکمیتی بیت کوین نیست. بلکه صرفاً به‌روزرسانی ساختارهای آماری است؛ درحالی‌که این صندوق همچنان به هشدار درباره ریسک‌های این حوزه ادامه می‌دهد.
دنیل بتن اخیراً در پژوهشی استدلال کرده که نفوذ IMF مانعی برای پذیرش بیت کوین توسط دولت‌ها بوده است. به‌عنوان نمونه، در برنامه همکاری السالوادور با صندوق، این کشور متعهد شد که دیگر در سطح دولت اقدام به خرید بیت کوین نکند؛ هرچند دفتر ملی بیت کوین السالوادور بعداً اعلام کرد خریدهایی برای ذخیره استراتژیک بیت کوین انجام شده است.
در مورد پاکستان نیز گزارش‌هایی در ماه جولای منتشر شد مبنی بر اینکه صندوق با پیشنهاد استفاده از برق یارانه‌ای برای استخراج بیت کوین مخالفت کرده است. اگرچه مقامات پاکستانی و IMF این موضوع را تکذیب کردند، اما فشارهای مرتبط با بازار برق و ریسک‌های مالی مطرح بوده است.
با وجود این مسائل، این خبر به‌روزرسانی استانداردهای آماری، قطعاً نقطه عطفی مثبت برای بیت کوین محسوب میشود. وبلاگ IMF دو نکته کلیدی را برجسته می‌کند:
- طبقه‌بندی رسمی برخی دارایی‌های رمزارزی به‌عنوان دارایی‌های سرمایه‌ای غیرتولیدی
- هماهنگی با BPM7 برای ثبت تراکنش‌ها و درآمدهای خدماتی به‌صورت منسجم در حساب‌های ملی و تراز پرداخت‌ها
نظرات کاربران