خرید و فروش ارزهای دیجیتال در بستر صرافی‌ها انجام میشود. انواع صرافی‌های ارز دیجیتال را می‌توان به دو دسته متمرکز (CEX) و غیرمتمرکز (DEX) تقسیم کرد. اصطلاح دکس تریدینگ (Dex Trading) اشاره به معامله رمزارزها در صرافی‌های غیرمتمرکز دارد. دسترسی آسان و بدون محدودیت به صرافی‌های غیرمتمرکز در ایران موجب شده تا فعالان بازار برای آموزش دکس تریدینگ مشتاق باشند. در ادامه ضمن بررسی مزایا و معایب معامله در صرافی‌های غیرمتمرکز، بهترین سایت دکس تریدینگ را برای ایرانیان نیز معرفی می‌کنیم.
دکس تریدینگ چیست؟
دکس تریدینگ به‌معنی خرید و فروش ارز دیجیتال در صرافی غیرمتمرکز است. صرافی‌های غیرمتمرکز در بستر بلاک چین راه‌اندازی می‌شوند. معمولا معاملات رمزارزها در این صرافی‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند به‌صورت خودکار انجام می‌پذیرند.
معامله‌گران برای دکس تریدینگ نیازی به ثبت نام و احراز هویت در صرافی‌های غیرمتمرکز ندارند. بلکه تنها با اتصال کیف پول غیرحضانتی خود به پلتفرم مدنظر می‌توانند خرید و فروش رمزارزها را تجربه کنند.
بخش عمده صرافی‌های غیرمتمرکز، سرویس معاملات اسپات ارزهای دیجیتال را ارائه می‌دهند. البته در سال‌های اخیر، چند پلتفرم غیرمتمرکز در زمینه معاملات فیوچرز رمزارزها نیز آغاز به‌کار کرده‌اند.
Dex Trading چگونه کار می کند؟
یکی از سوالات مهمی که باید پاسخ داد این است که معاملات ارزهای دیجیتال در صرافی غیرمتمرکز چگونه انجام می‌شوند؟ چالش اصلی در مدیریت صرافی‌های غیرمتمرکز، مدیریت قیمت ارزهای دیجیتال است. عمده صرافی‌های غیرمتمرکز از استخرهای نقدینگی برای قیمت‌گذاری رمزارزها بهره می‌گیرند؛ اما برخی از صرافی‌ها نیز از ایده‌های مشابه پلتفرم‌های متمرکز نظیر دفترچه سفارش استفاده می‌کنند. روی‌هم‌رفته انواع صرافی‌های غیرمتمرکز از نظر کارکرد را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
بازارساز خودکار (Automated Market Maker)
بیشتر صرافی‌های غیرمتمرکز ارز دیجیتال از مکانیزم بازارساز خودکار (AMM) برای اجرای معاملات استفاده می‌کنند. AMM در واقع نوعی الگوریتم خودکار است که وظیفه تعیین قیمت ارزهای دیجیتال را بر عهده دارد. به کمک این الگوریتم‌ها، ضمن حفظ قیمت رمزارزها نزدیک به نرخ لحظه‌ای آن‌ها، سفارش‌های خریداران و فروشندگان به‌یکدیگر متصل می‌شوند.
توسعه‌دهندگان صرافی غیرمتمرکز نقشی در تعیین قیمت برای اجرای معامله ندارند. در این بازارها برای جلوگیری از نوسان شدید قیمت، به‌ازای هر جفت ارز معاملاتی یک استخر نقدینگی ایجاد میشود. در هر استخر با توجه به الگوریتم تعریف شده باید همواره مقدار مشخصی از دو توکن با نسبت معین وجود داشته باشد. به‌همین دلیل نقدینگی موجود در استخرهای این‌گونه صرافی‌ها از اهمیت بسیار زیادی برای جلوگیری از لغزش (Slippage) قیمت معاملات دارد.
دکس تریدینگ در یک صرافی با سازوکار بازارساز خودکار بسیار آسان است. ابتدا باید توکن مبدأ و مقصد را برای معامله مشخص کنید. سپس مقدار یکی از آن‌ها را وارد کنید. در نهایت بازارساز خودکار به‌صورت اتوماتیک معادل توکن مقصد را به‌شما نشان می‌دهد. در صورت تأیید مبادله رمزارز توسط قرارداد هوشمند اجرا میشود.
البته در سال‌های اخیر، مدل‌های پیشرفته بازارساز خودکار نیز در بعضی از صرافی‌های غیرمتمرکز اجرا شده است. به‌طوری‌که امکان ثبت سفارش لیمیت (Limit) در قیمت مشخص برای معامله رمزارزها در برخی از سایت‌های دکس تریدینگ وجود دارد. یونی سواپ و پنکیک سواپ معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز با مکانیزم بازارساز خودکار است.
دفترچه سفارش (Order Book)
برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز خارجی از شیوه مشابه صرافی‌های متمرکز برای اجرای معاملات استفاده می‌کنند. در این صرافی‌ها، خریداران و فروشندگان می‌توانند سفارش‌های خرید و فروش خود را با قیمت‌های مد نظر ثبت کنند. تمامی سفارش‌ها در دفترچه سفارش صرافی ثبت می‌شوند. سپس سفارش‌های منطبق با یکدیگر اجرا می‌شوند. آنچه یک DEX را متمایز می‌کند، نحوه مدیریت دفترچه سفارش است. در این صرافی‌ها از قراردادهای هوشمند برای تطبیق و اجرای سفارش‌ها استفاده می‌شوند. پلتفرم DyDx معروف‌ترین صرافی غیرمتمرکز با دفترچه سفارش است.
همتا به همتا (Peer-to-Peer)
همان‌طور که نام صرافی غیرمتمرکز همتا‌به‌همتا بر می‌آید، در قالب این پلتفرم‌های دکس تریدینگ معامله‌گران به‌صورت مستقیم با یکدیگر معامله می‌کنند. به‌طوری‌که سفارش در قیمت مدنظر معامله‌گران و بر اساس توافق بین آن‌ها اجرایی میشود. چالش اساسی در این صرافی‌ها تأمین نقدینگی است. گاهی اوقات به‌دلیل کمبود نقدینگی ممکن است اجرای یک معامله مدت‌ها به‌طول بینجامد. چرا که هیچ بازارسازی برای تأمین نقدینگی معاملات در این صرافی‌ها فعالیت نمی‌کند. شیبادکس (ShibaDEX) و پولکادکس (PolkaDEX) دو مورد از معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز همتا‌به‌همتا هستند.
مزایای استفاده از دکس تریدینگ
افزایش تقاضا برای آموزش دکس تریدینگ به‌دلیل مزایای این شیوه خرید و فروش ارز دیجیتال اتفاق افتاده است. در ادامه به تعدادی از مهم‌ترین مزایای دکس تریدینگ می‌پردازیم.
امنیت بالاتر
برای خرید و فروش ارز دیجیتال در سایت دکس تریدینگ نیازی به انتقال رمزارزها به کیف پول صرافی نیست. همین موضوع باعث میشود تا انگیزه هکرها برای حمله به صرافی‌های غیرمتمرکز به مراتب کمتر از پلتفرم‌های متمرکز باشد. فرایند هک و سرقت دارایی کاربران در صرافی‌های غیرمتمرکز به‌مراتب پیچیده‌تر است؛ چراکه معاملات این صرافی‌ها به‌صورت غیرمتمرکز در بستر بلاک چین انجام میشود. اگر اهل دنبال کردن اخبار باشید، حتما می‌دانید بسیاری از سرقت‌های هکری بازار کریپتو از صرافی‌های متمرکز صورت می‌گیرد.
ناشناس بودن
دکس تریدینگ برای کسانی که علاقه‌مند به حفظ حریم خصوصی و ناشناس ماندن دارند، بسیار جذاب است. کاربران برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال نیازی به ثبت نام و احراز هویت در صرافی‌های غیرمتمرکز ندارند. بلکه تنها با اتصال کیف پول شرایط برای معامله مهیا میشود. این موضوع مانع از شناسایی هویت واقعی افراد در سایت دکس تریدینگ می‌گردد.
کنترل کامل بر دارایی‌ها
وقتی کیف پول خود را به سایت دکس تریدینگ متصل می‌کنید، به‌هیچ عنوان ارزهای دیجیتال موجود در ولت شما به کیف پول صرافی منتقل نمی‌شود. به‌همین دلیل، حتی در زمان اتصال ولت به صرافی غیرمتمرکز نیز کنترل کامل دارایی در اختیار شما باقی می‌ماند. در صرافی متمرکز مادامی که ارز دیجیتال در حساب کاربری شما قرار دارند، کنترل آن در اختیار صرافی است.
دسترسی جهانی
مسئله تحریم و محدودیت دسترسی کاربران در دکس تریدینگ بی‌معنی است. شاید برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز آی‌پی برخی از کشورها نظیر ایران را محدود کرده باشند؛ اما باتوجه‌به اینکه نیازی به ثبت نام و احراز هویت نیست، کاربران به‌راحتی با تغییر آی‌پی ایران می‌توانند از این صرافی‌ها برای خرید و فروش ارز دیجیتال استفاده کنند.
معایب و چالش های استفاده از دکس تریدینگ
دکس تریدینگ در کنار مزایای قابل توجه، خالی از ریسک نیست. در ادامه تعدادی از چالش‌های مهم در مسیر دکس تریدینگ را ذکر می‌کنیم.
نقدینگی پایین در برخی جفت‌ها
بزرگ‌ترین چالش دکس تریدینگ، نقدینگی پایین در برخی از جفت ارزهای معاملاتی است. وقتی موجودی کافی در استخر نقدینگی یک جفت ارز وجود نداشته باشد، در این‌صورت، نوسان قیمت به‌شدت افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه ممکن است شاهد لغزش قیمت زیادی در فاصله ثبت سفارش تا اجرای معامله باشیم.
این مشکل برای جفت ارزهای معاملاتی ناشناخته بیشتر رخ می‌دهد. بسیاری از ارزهای دیجیتال که تازه رونمایی می‌شوند، قبل از لیست شدن در صرافی‌های متمرکز به فهرست معاملات صرافی‌های غیرمتمرکز اضافه می‌شوند. یکی از نکات کلیدی در آموزش دکس تریدینگ، توجه به وجود نقدینگی کافی در استخر نقدینگی صرافی غیرمتمرکز است.
یکی از ایده‌های حل این چالش، ایجاد پلتفرم‌های تجمیع کننده (Aggregator) است. وقتی یک جفت ارز معاملاتی را در پلتفرم تجمیع‌کننده انتخاب می‌کنید، موتورهای جستجوی آن به‌صورت خودکار قیمت لحظه‌ای تبدیل آن دو رمزارز را در صرافی‌های غیرمتمرکز مختلف بررسی می‌کند. سپس بهترین نرخ پیشنهادی را به معامله‌گر ارائه می‌دهد. در ازای ارائه این خدمت نیز کارمزد دریافت می‌کند. استفاده از پلتفرم‌های تجمیع کننده معتبر کمک می‌کند تا معاملات رمزارزها را با بهترین قیمت لحظه‌ای انجام دهید. تعدادی از معروف‌ترین پلتفرم‌های تجمیع کننده دکس تریدینگ عبارت‌اند از:
- وان اینچ (1inch)
- کایبر (Kyber)
- پارا سواپ (Paraswap)
کارمزد گس (Gas Fee) بالا
یکی دیگر از چالش‌های دکس تریدینگ، بالا رفتن هزینه‌های خرید و فروش ارز دیجیتال است. در دکس تریدینگ عملا شما باید دو کارمزد پرداخت کنید. کارمزد اول مربوط به هزینه گس تراکنش در بلاکچین است. بسته به نوع شبکه، نرخ کارمزد گس تغییر می‌کند. به‌عنوان مثال، معمولا کارمزد گس اتریوم بیش از سایر بلاک چین‌ها است. علاوه بر آن باید کارمزد سایت دکس تریدینگ را نیز پرداخت کنید. بسته به‌نوع پلتفرم، نرخ کارمزد صرافی غیرمتمرکز نیز ممکن است بین 0.1 تا 1 درصد متغیر باشد. مجموع دو کارمزد فوق باعث میشود تا هزینه خرید و فروش ارز دیجیتال در مقایسه با صرافی‌های متمرکز بیشتر شود.
رابط کاربری پیچیده برای تازه‌کارها
یکی از چالش‌های کاربران تازه‌کار، اتصال کیف پول به سایت دکس تریدینگ است. علاوه بر آن، مدیریت اسلیپیج یا نوسان قیمت در فاصله زمانی ثبت تا اجرای سفارش نیز پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. معمولا صرافی‌های غیرمتمرکز ابزار اختصاصی برای تعیین حداکثر اسلیپیچ مجاز در اختیار کاربران قرار می‌دهند. اگر مقدار اسلیپیج مجاز را خیلی کم در نظر بگیرید، ممکن است سفارش با شکست روبه‌رو شود. همچنین اگر نرخ اسلیپیج را بیش از حد افزایش دهید، ممکن است معامله با قیمت به‌مراتب بالاتر از نرخ مد نظر شما انجام شود. تعیین نرخ اسلیپیج بهینه نیاز به تمرین و کسب تجربه در دکس تریدینگ دارد.
آموزش استفاده از دکس تریدینگ
آموزش دکس تریدینگ با انتخاب یک صرافی غیرمتمرکز معتبر آغاز میشود. تعداد صرافی‌های غیرمتمرکز بسیار زیاد است؛ اما بسیاری از آن‌ها استانداردهای لازم را ندارد. حتما قبل از انتخاب صرافی درباره پلتفرم‌های مختلف تحقیق کنید. حجم معاملات، سوابق هک، نرخ کارمزد، تعداد جفت ارزهای معاملاتی و وضعیت استخرهای نقدینگی از جمله مهم‌ترین ویژگی‌هایی هستند که برای انتخاب بهترین سایت دکس تریدینگ باید در نظر بگیرید.
پس خرید و فروش ارز دیجیتال در صرافی غیرمتمرکز باید کیف پول غیرحضانتی خود را به سایت صرافی متصل کنید. بسته به اینکه قصد معامله توکن‌ها در بستر کدام بلاک چین را دارید، باید از کیف پول‌های با قابلیت پشتیبانی از آن شبکه استفاده کنید. سه کیف پول تراست ولت، فانتوم و متامسک بهترین گزینه‌ها برای دکس تریدینگ به‌شمار می‌روند. در اینجا ما از صرافی غیرمتمرکز ژوپیتر استفاده کرده‌ایم. بعد از اتصال کیف پول وارد بخش معاملات فیوچرز یا Perps شوید تا محیط زیر را مشاهده کنید.
کارمزد معاملات در صرافی غیرمتمرکز باید در قالب توکن بومی بلاک چین‌ها پرداخت شود. به‌عنوان مثال، برای معامله دو توکن در بستر اتریوم باید کارمزد با ارز دیجیتال ETH پرداخت گردد. بنابراین لازم است به‌میزان کافی موجودی کیف پول خود را شارژ کنید.
پس از ثبت سفارش و انجام معاملات در صرافی غیرمتمرکز، موجودی کیف پول شما به‌صورت خودکار به‌روزرسانی می‌گردد. حتما بعد از پایان معامله، اتصال کیف پول به سایت دکس تریدینگ را قطع کنید.
مقایسه DEX و صرافی متمرکز
در تصویر زیر، حجم معاملات ماهانه صرافی‌های غیرمتمرکز را در یک سال منتهی به سپتامبر 2025 مشاهده می‌کنید. سایت دبلاک، داده‌های مربوط به حجم معاملات 25 صرافی غیرمتمرکز برتر بازار رمزارزها را به‌صورت برخط ارائه می‌دهد.
معمولا حجم معاملات صرافی‌های غیرمتمرکز کمتر از پلتفرم‌های متمرکز است. تصویر زیر، نمودار نسبت حجم معاملات ماهانه صرافی‌های غیرمتمرکز به متمرکز را نشان می‌دهد. مطابق این تصویر، در یک سال گذشته، بیشترین نسبت حجم معاملات ماهانه صرافی‌های غیرمتمرکز به متمرکز حدود 24 درصد بوده است.
تفاوت صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز به حجم معاملات روزانه ختم نمی‌شود. در جدول زیر، مقایسه صرافی‌های DEX و CEX را از جنبه‌های مختلف مشاهده می‌کنید.
| نوع صرافی | صرافی غیرمتمرکز | صرافی متمرکز |
|---|---|---|
| نحوه خرید و فروش ارز دیجیتال | غیرمتمرکز | متمرکز |
| نیاز به ثبت نام و احراز هویت | ندارد | دارد |
| سطح امنیت | بالا | متوسط |
| کنترل رمزارزها | در اختیار معامله‌گران | در اختیار صرافی |
| نگهداری ارز دیجیتال در صرافی | خیر | بله |
| رابط کاربری | پیچیده | ساده |
دکس‌های معروف برای ترید
در تصویر زیر، 10 صرافی غیرمتمرکز برتر بازار رمزارزها را در یک ماه منتهی به سپتامبر 2025 براساس اطلاعات سایت دیفای‌لاما مشاهده می‌کنید.
مطابق تصویر فوق، صرافی یونی سواپ با حجم معاملات 134 میلیارد دلار رتبه نخست را در اختیار دارد. رتبه دوم با حدود 62 میلیارد دلار به صرافی پنکیک سواپ اختصاص پیدا می‌کند. این دو صرافی در طول سال‌های اخیر نیز همواره در جمع 5 پلتفرم برتر از نظر حجم معاملات قرار داشته‌اند. در ادامه به معرفی دو صرافی فوق می‌پردازیم.
پنکیک سواپ (PancakeSwap)
صرافی پنکیک سواپ در 20 سپتامبر 2020 فعالیت خود را آغاز کرد. این پلتفرم معاملاتی به‌عنوان یک صرافی غیر متمرکز شناخته میشود که زیر نظر هیچ نهاد نظارتی فعالیت نمی‌کند. Pancakeswap روی بلاک چین بایننس اسمارت چین راه‌اندازی شد. در حال حاضر، امکان معامله توکن‌های 10 شبکه در پنکیک سواپ وجود دارد. در مطلب نقد و بررسی صرافی پنکیک سواپ به بررسی امکانات و اعتبار این پلتفرم پرداخته‌ایم.
یونی سواپ (Uniswap)
یونی سواپ یکی از موفق‌ترین پروژه‌های دیفای (DeFi) در بازار رمزارزها به شمار می‌رود. این سایت دکس تریدینگ مبتنی بر بلاکچین اتریوم ایجاد شد. نقطه آغاز یونی سواپ به نوامبر 2018 بر می‌گردد و توسط فردی به‌نام هیدن آدامز (Hayden Adams) تأسیس شد. در ابتدا تمرکز یونی سواپ روی مبادله توکن‌های مبتنی بر بلاک چین اتریوم بود؛ اما امروز امکان سواپ ارزهای دیجیتال 35 شبکه در این صرافی غیرمتمرکز وجود دارد. در مطلب نقد و بررسی صرافی یونی سواپ به بررسی امکانات و اعتبار این پلتفرم پرداخته‌ایم.
سوشی سواپ (SushiSwap)
صرافی سوشی سواپ در سپتامبر 2020 به‌عنوان یک فورک از یونی‌سواپ راه‌اندازی شد. این پلتفرم ابتدا با هدف بهبود مدل توزیع پاداش و تشویق تأمین‌کنندگان نقدینگی به فعالیت پرداخت. سوشی سواپ علاوه بر ارائه خدمات مشابه یونی‌سواپ در حوزه مبادله توکن‌های ERC-20، امکانات متنوعی مانند فارمینگ، استیکینگ و وام‌دهی غیرمتمرکز را نیز در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این پلتفرم، توکن بومی آن با نام SUSHI است که برای حاکمیت در شبکه و همچنین پاداش‌دهی به تأمین‌کنندگان نقدینگی استفاده میشود.
نکات مهم برای شروع دکس تریدینگ
آموزش دکس تریدینگ را مشاهده کردید. در کنار آن باید به نکات دیگری برای معامله در صرافی‌های غیرمتمرکز توجه کنید. در ادامه تعدادی از این نکات را ذکر خواهیم کرد.
انتخاب ولت مناسب
باتوجه‌به اینکه کنترل رمزارزها در دکس تریدینگ در اختیار کاربر قرار دارد، باید از کیف پول‌های غیرحضانتی معتبر و امن استفاده کنید. حتما به‌سراغ کیف پول‌هایی بروید که سابقه هک ندارند. انتخاب ولت‌های سخت افزاری برای دکس تریدینگ اولویت دارد؛ چراکه این کیف پول‌ها سطح امنیت بالاتری دارند.
مدیریت ریسک
مدیریت ریسک در دکس تریدینگ اهمیت دو چندان پیدا می‌کند. بهتر است حداکثر اسلیپیج مجاز برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال را در سایت دکس تریدینگ کمتر از 0.5 درصد تنظیم کنید. این موضوع کمک می‌کند تا در صورت نوسانات غیرعادی قیمت ارزهای دیجیتال، متضرر نشوید.
استفاده از شبکه‌های با کارمزد کمتر
اشاره کردیم که بخشی از هزینه دکس تریدینگ مربوط به کارمزد گس بلاک چین‌ها است. برای مدیریت این هزینه بهتر است به‌سراغ شبکه‌هایی بروید که نرخ کارمزد گس آن‌ها کمتر است. تجربه نشان می‌دهد دو شبکه بایننس اسمارت چین و سولانا در حال حاضر نرخ کارمزد گس به‌مراتب کمتر نسبت به اتریوم دارند.
کلام پایانی | سایت دکس تریدینگ چیست؟
دکس تریدینگ اصطلاحی است که برای خرید و فروش ارز دیجیتال در صرافی غیرمتمرکز به‌کار می‌رود. عدم محدودیت ثبت نام و احراز هویت در صرافی‌های غیرمتمرکز موجب شده تا معامله‌گران ایرانی برای حضور در مارکت جهانی به‌سراغ پلتفرم‌های معتبر این حوزه بروند. پیشنهاد می‌کنیم برای انتخاب بهترین سایت دکس تریدینگ موارد مانند نرخ کارمزد، حجم معاملات، تعداد شبکه‌های تحت پوشش، امکانات معاملاتی، امنیت و سابقه هک و رابط کاربری پلتفرم‌های مختلف را مقایسه کنید.
سوالات متداول
آیا دکس امن تر از صرافی متمرکز است؟
به‌دلیل اینکه فناوری بلاک چین پشتوانه امنیت صرافی غیرمتمرکز است، این پلتفرم امنیت بالایی دارد.
بهترین دکس برای ایرانی ها کدام است؟
یونی سواپ، ژوپیتر و پنکیک سواپ بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز به‌شمار می‌روند که کاربران ایرانی با تغییر آی پی ایران می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.
برای استفاده از دکس نیاز به احراز هویت داریم؟
خیر، معامله در صرافی غیرمتمرکز نیاز به ثبت نام و احراز هویت ندارد.
نظرات کاربران