بازار فارکس یا بورس؟ سرمایه گذاری در کدام یک بهتر است؟

پاسخ به این سوال که کدام یک از بازار فارکس یا بورس، بهتر است، چندان ساده نیست زیرا از نظر تشابه، هر دو بازار فارکس یا بورس، از مهمترین بازارهای مالی پرطرفدار به شمار می‌روند که دارای نقدشوندگی بالایی هستند. از نظر تفاوت نیز می‌توان به گستردگی، میزان معاملات، نوع سرمایه گذاری و سرعت نقدشوندگی اشاره کرد.

در بازار فارکس روی نمادهای گوناگون معاملات CFDs انجام می‌شود، ۵ روز هفته و ۲۴ ساعته می‌توان فعالیت کرد و از نوسانات بسیار زیاد سود کسب کرد اما نمی‌توان کالای خریداری شده را مالک شد و مانند بورس سرمایه گذاری بلندمدت انجام داد. اما بورس یک بازار متمرکز است که فقط به مدت ۳.۵ ساعت در ۵ روز هفته می‌توان فعالیت کرد، نوسانات آن نسبت به فارکس پایین است. در بورس می‌توان با خرید سهام شرکت‌ها و کارخانجات، مالک آن دارایی شد و سودهای دوره‌ای (سالانه) دریافت کرد.

فارکس چیست؟

بازار فارکس (The foreign exchange market) که به اختصار Forex یا FX و بازار ارز نیز گفته می‌شود، یک بازار جهانی غیرمتمرکز یا فرابورس (OTC) برای معامله ارزها است. در این بازار نرخ ارزهای خارجی نسبت به یکدیگر تعیین می‌شود. از نظر حجم معاملات، فارکس بزرگترین و نقدشونده‌ترین بازار مالی جهان به‌شمار می‌رود.

معامله‌گران این بازار دولت‌ها و بانک‌های مرکزی، شرکت‌های بازرگانی، سرمایه‌گذاران سازمانی و مؤسسات مالی، سفته‌بازان ارز و سایر شرکت‌های تجاری و افراد هستند. طبق آخرین گزارش بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی (Bank for International Settlements)، میانگین گردش مالی روزانه فارکس حدود ۷.۵ تریلیون دلار بوده است.

بد نیست اشاره شود که در آوریل ۲۰۲۲، مقدار ۳۸.۱٪ از کل معاملات مبادلات ارز جهانی در بریتانیا انجام شد که لندن را به مهمترین مرکز معاملات ارز خارجی در جهان تبدیل ‌کرد. به دلیل اعتبار نرخ لندن برای ارزهای مختلف بازار، معمولاً قیمت بازار لندن ملاک قرار می‌گیرد.

به عنوان مثال، صندوق بین‌المللی پول هر روز ارزش حق برداشت ویژه خود را بر مبنای قیمت‌های بازار لندن در ظهر همان روز، محاسبه می‌کند. پس از لندن، حدود ۱۹.۴٪ معاملات مبادله ارزهای مختلف در ایالات متحده، ۹.۴٪ در سنگاپور، ۷.۱٪ در هنگ کنگ و حدود ۴.۴٪ مبادلات جهانی در ژاپن انجام می‌شود.

بنابراین، بازار فارکس که مکان فیزیکی مشخصی ندارد، بازار مبادله ارزهای کشورهای مختلف است که خریداران و فروشندگان پس از توافق (که معمولا با نرخ لحظه‌ای بازار لندن توافق می‌کنند)، در صرافی‌های بزرگ مبادله انجام می‌دهند. یعنی اگر یک خریدار شرکتی، بانک مرکزی یک کشور یا سازمان بزرگ مالی قصد خرید ۱۰۰ میلیون دلار کانادا را داشته باشد، معادل آن را به ارز دیگری که توافق شده به حساب صرافی واریز کرده و صرافی پس از کسر کارمزد یا اسپرد، وجه خریدار را به حساب بانکی او انتقال می‌دهد.

بازار فارکس یک بخش دیگر هم دارد که به معاملات آنلاین اختصاص دارد و از سوی بروکرها در دسترس معامله‌گران خرد قرار می‌گیرد، یعنی: «معاملات روی اختلاف قیمت ارزها» که با عنوان «معاملات CFDs» شناخته می‌شود. علاوه بر این، بروکرها برای رونق بیشتر این بازار، معاملات CFD روی کامودیتی‌ها یعنی کالاها مانند مشتقات انرژی، فلزات گران‌بها، سهام بورسی، شاخص‌ها و دیگر اقلام را نیز ارائه می‌دهند.

در واقع، در بازار معاملات CFDs، هیچگونه خرید و فروش یا مبادله‌ای صورت نمی‌گیرد بلکه تریدرها روی اختلاف قیمت جفت‌ارزها یا دارایی‌های مختلف شرط‌بندی می‌کنند.

بنابراین، اصل بازار فارکس با گردش مالی بیش از ۷.۵ هزار میلیارد دلار در روز، به «مبادله ارزها» (نه ترید کردن) با ارقام بالا اختصاص دارد که معمولا از سوی دولت‌ها، بانک‌های مرکزی کشورها و شرکت‌های مالی بزرگ چند ملیتی انجام می‌شود.

«معاملات CFDs» بخش بسیار کوچکی از بازار فارکس (حدود ۲٪) است و با تصوری که بسیاری از تریدرهای مبتدی آن را به عنوان «بازار فارکس» می‌شناسند، کاملا متفاوت است. تعداد کل تریدرهای بازار معاملات CFDs کمتر از حدود ۱۵ میلیون نفر است که اکثر کاربران این بخش را نیز تریدرهای خرد تشکیل می‌دهند. بسیاری، بازار فارکس را معادل «بازار معاملات CFDs» معرفی می‌کنند که این موضوع گمراه کننده است.

برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله «فارکس چیست؟» مراجعه کنید.

مزایا و معایب بازار فارکس

هر بازار یا حتی شغلی دارای مزایا و معایبی است، اما بازار فارکس به دلیل تحریم‌های بین‌المللی که بروکرهای معتبر و دارای رگوله نمی‌توانند در ایران فعالیت کنند، برای کاربران ایرانی دارای معایب مضاعفی است. با این حال، برخی از مهمترین مزایا و معایب «بخش معاملات CFDs» بازار فارکس عبارتنداز:

بورس چیست؟

بورس یک بازار مالی سازمان‌ یافته و متمرکز است که در آن انواع اوراق بهادار، سهام شرکت‌ها، کارخانجات، حق تقدم سهام، اوراق خزانه، اوراق مشتقه، صندوق‌های سرمایه گذاری و… معامله می‌شود. بورس ایران دارای ۴ زیرمجموعه است:

• بورس اوراق بهادار تهران
• بورس کالا
• بورس انرژی
• فرابورس

بسیاری از شرکت‌ها و کارخانجات برای تامین مالی، سهام خود را در بورس عرضه می‌کنند که تمام افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند با خرید و فروش سهام در این بازار به فعالیت بپردازند.

هم‌ اکنون در بازار بورس تهران بیش از ۸۵۰ نماد معاملاتی وجود دارد که افراد می‌توانند در آن‌ها سرمایه گذاری انجام دهند. در بورس تهران، برخی از نمادها مانند اوراق خزانه دارای بازدهی کمی هستند اما میزان ریسک آن‌ها نیز پایین است، در عوض برخی دیگر از نمادها مانند سهام شرکت‌ها هم می‌توانند میزان بازدهی بالایی داشته باشند و هم میزان ریسک آن‌ها نیز بیشتر است.

برای کسب سود بیشتر از بازار بورس، می‌توانید معامله‌گری انجام دهید اما اگر تجربه و دانش این کار را ندارید، می‌توانید پس از مشورت با یک شخص خبره سهام سودآوری را خریداری کنید یا در انواع صندوق‌های سرمایه گذاری معتبر و خوشنام سهیم شوید و بدون نیاز به معامله‌گری یا خرید سهام صندوق، سود سالانه به‌دست آورید، هرچند که ممکن است برخی از سال‌ها زیان کنید اما معمولا در درازمدت از اصل سرمایه زیان نخواهید کرد.

با این حال، اگر خود به خرید و فروش سهام بپردازید، احتمال زیان کردن وجود دارد اما بزرگ‌ترین مزیت بورس این است که با خرید سهام یک شرکت یا کارخانه، مالک بخشی از آن می‌شوید و اگر چه احتمال زیان وجود دارد اما احتمال از دست کل سرمایه منتفی است.

مزایا و معایب بازار بورس

به طور معمول، در کشورهای صنعتی که دارای بورس‌های پویا، شفاف با سوددهی بالا (نسبت به تورم) هستند، شهروندان فعالیت در بورس را به فارکس ترجیح می‌دهند.

در حال حاضر، اگرچه بورس ایران وضعیت آشفته‌ای را تجربه می‌کند اما همیشه در چنین وضعیتی قرار نداشته و سرمایه‌گذاران روزهای پر سودی را نیز تجربه کرده‌اند. البته در کشورهای صنعتی بازار بورس دارای ثبات بهتری است.

به عنوان مثال، بازار بورس نیویورک (New York Stock Exchange) که به اختصار NYSE نام دارد، بزرگ‌ترین بازار بورس جهان بر پایه حجم معاملات و نیز ارزش بازار سرمایه است که در سال ۲۰۱۸ میزان ارزش بازار شرکت‌های فهرست‌ شده در آن بالغ بر ۳۱ تریلیون دلار برآورد شد.

سرمایه گذاری در بازار بورس برای شهروندان کشورهای صنعتی به‌قدری جذابیت دارد و رضایت‌بخش است که به آن صورت جذب فعالیت در معاملات CFDs بازار فارکس نمی‌شوند، زیرا در بورس همه یا نزدیک به ۱۰۰٪ افراد سود می‌کنند، در حالی که در فارکس بیش از ۹۰٪ زیان می‌کنند و تا یک نفر زیان نکند، شما نمی‌توانید سود کنید!

در کشورهای صنعتی میزان تورم سالانه معمولا بین صفر تا نهایتا ۲٪ است. بهره بانکی سالانه در این کشورها نیز بین ۱٪ تا ۴.۵٪ است. حال شرکتی مانند اپل که سالانه حدود ۲۰٪ سودآوری دارد و سهم سهامداران از سود دریافتی و افزایش قیمت سهام به ۲۰٪ تا ۲۵٪ می‌رسد، خرید سهام آن برای سهامداران بسیار جذاب است.

بسیاری از تریدرهای حرفه‌ای ایرانی فعال در بازار فارکس میزان سود سالانه خود را بین ۳۰٪ تا ۴۰٪ اعلام کرده‌اند. هر چند که این میزان سود حتی حدود ۲ برابر میزان سود بورس‌های معتبر جهانی است اما باید توجه کرد که فقط حدود ۳٪ تریدرهای فارکس می‌توانند سود مستمر کسب کنند و ۹۷٪ دیگر در این بازار بازنده‌اند! این افراد اگر در بورس ایران هم سرمایه گذاری انجام دهند، لااقل تمام سرمایه آن‌ها ازبین نمی‌رود!

بورس هم دارای مزایای چشمگیری است و هم معایبی دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

مقایسه بازار بورس و فارکس؛ فارکس بهتر است یا بورس؟

بسیاری از تریدرهای مبتدی که مردد هستند: «فارکس بهتره یا بورس»، در رویای کسب سودهای نجومی از فارکس به‌ سر می‌برند. شاید اگر قبل از ورود به فارکس، اندکی تحقیق کنند که واقعا «فارکس بهتره یا بورس»، تصمیم دیگری بگیرند.

این موضوع که بازار فارکس یا بورس، کدام بهتر است، به عوامل زیادی بستگی دارد. برای کسانی که سرمایه چندانی ندارند مشروط بر آن که بتوانند بین ۵ تا ۸ سال به صورت اصولی، علمی و عملی در بازار فارکس آموزش ببینند و به سود مستمر برسند، شاید بازار فارکس بهتر باشد.

با این حال فعالیت در بازار بورس بسیار آسان‌تر و مطمئن‌تر از فارکس است و بسیاری از معامله‌گران بورس چنان سودهای چشمگیری به‌دست می‌آورند که بسیاری از تریدرهای فارکس نمی‌توانند به آن اندازه سود کسب کنند.

بدون تردید، اگر سرمایه قابل توجه‌ای داشته باشید، بورس می‌تواند مکان بسیار بهتری برای فعالیت باشد زیرا با سرمایه گذاری روی سهام، هم از افزایش سرمایه بهره می‌برید و هم نگران از دست رفتن کل سرمایه خود نیستید. (البته که منظور از بورس، صرفا بورس ایران نیست. چرا که در زمان نگارش این مطلب، بورس ایران وضعیت جالبی ندارد. منظور بورس کشورهای مختلف است. وضعیت بورس یک کشور به طور مستقیم با رشد اقتصادی آن کشور در ارتباط است. برای سرمایه گذاری در بورس ایران یا سایر کشورها نیز لازم است که آموزش کافی را در این زمینه ببینید.)

برای مقایسه بازار بورس و فارکس، به طور خلاصه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: (البته این مقایسه بین بازار فارکس و بورس ایران است)