بازگشت قریب‌الوقوع دونالد ترامپ به کاخ سفید، چشم‌انداز جنگ اوکراین را به‌طور چشم‌گیری تغییر داده است. پس از سال‌ها اصرار بر پیروزی نظامی اوکراین به هر قیمتی، اکنون به‌نظر می‌رسد محافل سیاسی و رسانه‌ای غرب به‌تدریج می‌پذیرند که این جنگ تنها از دو راه پایان خواهد یافت: مذاکرات یا فروپاشی اوکراین تحت فشار کمبود نیروی انسانی و منابع.
ولادیمیر پوتین تمایل خود را برای دیدار با ترامپ و گفتگو درباره توافق صلح نشان داده است. رئیس‌جمهور منتخب آمریکا نیز اخیراً تاکید کرد که «باید به این جنگ پایان دهیم». ترامپ پس از دیدار با زلنسکی در پاریس و در جریان بازگشایی کلیسای نوتردام، خواستار «آتش‌بس فوری» شد. در تحولی قابل‌توجه، زلنسکی نیز اخیراً پذیرفت که اوکراین نمی‌تواند سرزمین‌های ازدست‌رفته را از طریق نظامی بازپس گیرد و حتی گفت که در ازای حمایت ناتو، حاضر به واگذاری برخی مناطق است.
بااین‌حال، علی‌رغم ادعاهای جسورانه ترامپ در کمپین انتخاباتی مبنی بر پایان‌دادن به این جنگ «در ۲۴ ساعت»، حل این درگیری احتمالاً بسیار چالش‌برانگیز خواهد بود؛ موضوعی که اکنون خود ترامپ نیز به آن اذعان دارد.
مانع اصلی این است که اصرار بی‌وقفه غرب بر پیروزی غیرممکن اوکراین در برابر حریفی بسیار قدرتمندتر، دست روسیه را تقویت کرده است. رهبران غربی با رد فرصت‌های پیشین مذاکره (زمانی که اوکراین در موقعیت قوی‌تری قرار داشت) به روسیه اجازه دادند دستاوردهای نظامی خود را تثبیت کند و اکنون انگیزه کمتری برای مصالحه داشته باشد.
شروط پوتین برای صلح روشن است: به رسمیت شناختن قانونی مناطق الحاق‌شده (کریمه، سواستوپل، دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپوریژیا) به‌عنوان بخشی از فدراسیون روسیه؛ عقب‌نشینی کامل اوکراین از مناطق مورد مناقشه؛ و چشم‌پوشی اوکراین از آرزوی عضویت در ناتو و پذیرش وضعیت بی‌طرفی و غیرمتعهد، همراه با غیرنظامی‌سازی، در ازای تضمین‌های امنیتی غرب.
این خواسته‌ها، راه‌حل پیشنهادی زلنسکی (واگذاری سرزمین در ازای عضویت در ناتو) را غیرقابل اجرا می‌سازد. جلوگیری از پیوستن اوکراین به ناتو، در نهایت، دلیل اصلی عملیات نظامی روسیه بود. به‌نظر می‌رسد ترامپ این موضوع را درک می‌کند. گزارش‌ها حاکی است که تیم او در حال بررسی تعویق عضویت اوکراین در ناتو به مدت حداقل ۲۰ سال است، احتمالاً در ازای ادامه تأمین تسلیحات غربی.
برخی گروه‌ها قطعاً چنین شروطی را تسلیم غیرقابل‌قبول خواهند دانست. بااین‌حال، واقعیت این است که پذیرش توافق درحال‌حاضر بهترین گزینه اوکراین است. تمام شواهد نشان می‌دهد که هر چه جنگ طولانی‌تر شود، موقعیت اوکراین بدتر خواهد شد.
چالش عمیق‌تر، غلبه بر بی‌اعتمادی عمیق بین روسیه و غرب است. این امر مستلزم تغییر اساسی در رویکرد غرب است: کنار گذاشتن تلاش‌های (ناموفق) برای منزوی‌کردن و تضعیف روسیه و برداشتن گام‌های واقعی برای رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی روسیه. به همین دلیل است که پوتین تأکیدکرده یک توافق صلح جامع باید شامل لغو تمام تحریم‌ها علیه روسیه باشد.
اروپا نیز مانع بزرگی محسوب میشود. رهبران آن تمایل کمی به دیپلماسی نشان داده‌اند و برخی فعالانه با ابتکارات ترامپ مخالفت می‌کنند. کایا کالاس، رئیس جدید امور خارجی اتحادیه اروپا، اخیراً ایده فشار بر زلنسکی را برای مذاکرات صلح رد کرد و مدعی شد که پوتین تمایلی به مذاکره ندارد.
مسیر پیشِ‌رو همچنان پر از موانع است. شروط پوتین برای صلح غیرقابل مصالحه است، رهبران غربی در مواضع خود مستحکم مانده‌اند و موضع تندروانه اروپا اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند. برای ترامپ، چالش دوگانه خواهد بود: غلبه بر مقاومت داخلی در برابر امتیازدهی و هدایت میدان ژئوپلیتیک منافع رقیب. اگرچه تمایل او برای پایان‌دادن به جنگ قابل تحسین است، اما پیچیدگی‌های دستیابی به یک راه‌حل پایدار به مراتب بیش از راه‌حل‌های سریع یا اعلامیه‌های جسورانه خواهد بود.
نظرات کاربران