صندوق طلا چیست؟ نحوه سرمایه گذاری در صندوق طلا

شاید فکر کنید برای سرمایه گذاری در طلا باید میلیون‌ها تومان پول داشته باشید و با خود بگویید که برای من دیگر امکان خرید طلا وجود ندارد. شاید هم بابت کارمزد بالا، مالیات، سرقت و سخت بودن نقد کردن طلا نگران باشید؛ اما بهتر است بدانید صندوق های طلا که از سازمان بورس نیز دارای مجوز هستند تمامی این مشکلات را رفع کرده‌اند.

با خرید واحدهای صندوق طلا حتی با ۱۰۰ هزار تومان هم می‌توانید وارد بازار طلا شوید و از نوسانات طلا سود بگیرید. اما شاید از خود بپرسید، صندوق طلا چیست؟ مزایا و معایب خرید آن چیست؟ و چگونه می‌توان بهترین صندوق طلا را انتخاب کرد؟ در این مقاله از ایران بروکر، به زبان ساده به این سؤالات پاسخ داده‌ایم و با مطالعه آن یاد می‌گیرید چطور بدون نگرانی بابت امنیت دارایی‌تان و بی‌دردسر وارد بازار طلای آنلاین شوید.

معرفی صندوق های سرمایه گذاری در طلا

صندوق‌ طلا یکی از انواع صندوق های سرمایه گذاری مبتنی بر کالا است که در بازار بورس خرید و فروش می‌شود (در حال‌حاضر اردیبهشت 1404 تمامی صندوق های طلا از نوع ETF یا همان قابل معامله در بازار بورس هستند). هدف صندوق های طلا در بازار بورس ایران کسب سود حداکثری از نوسان قیمت طلا است و اکثر دارایی های این صندوق ها در گواهی سپرده سکه طلا، گواهی سپرده شمش قابل معامله در بورس کالا و سایر اوراق بهاداری است که پشتوانه طلا دارند، سرمایه گذاری می شود.

در واقع شما با خرید صندوق طلا در حال سرمایه گذاری غیر مستقیم در کالای طلا هستید با این تفاوت که مدیریت دارایی خود را به افراد خبره در این حوزه (مدیر صندوق طلا) سپرده و به جای خرید و نگهداری فیزیکی طلا با هدف کسب سود، به صورت آنلاین در کالای طلا سرمایه گذاری کرده‌اید.

بهتر است بدانید تمامی صندوق های طلایی که در بازار بورس معامله می‌شوند دارای مجوز از سازمان بورس هستند و دارایی افراد امنیت دارد؛ بنابراین نگرانی بابت امنیت دارایی‌تان و کلاهبرداری نداشته باشید.

مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا

امکان سرمایه گذاری با مبالغ اندک: برای خرید صندوق های طلا تنها نیاز به 100 هزار تومان دارید، که امکان سرمایه گذاری در طلا را برای تمامی اقشار جامعه فراهم می‌کند، حال این مبلغ را با خرید یک عدد سکه یا یک گرم طلای 18 عیار مقایسه کنید.

سرمایه گذاری در طلا با کمترین کارمزد ممکن: برخلاف خرید طلای زینتی که نیاز به پرداخت کارمزد ساخت (اجرت) و هزینه ارزش افزوده دارد و در ادامه خرید باید برای نگهداری در جایی امن هزینه کنید، در صندوق طلا فقط کارمزد بسیار اندکی (0.12 درصد ارز ارزش معامله) برای خرید و فروش صندوق طلا پرداخت می‌شود.

قابل معامله بودن در بورس: صندوق های طلا در بازار بورس به صورت لحظه‌ای قابل معامله هستند و ازآنجایی‌که کارمزد اندکی دارند، امکان نوسان گیری از قیمت نیز برای آن‌ها وجود دارد.

مالیات: برخلاف خرید طلای فیزیکی، سود حاصل از سرمایه گذاری در صندوق های طلا معاف از مالیات است!

نقدشوندگی بالا: صندوق های طلا در بازار بورس نسبت به طلای فیزیکی با قیمت های منطقی، نقدشونده‌تر هستند. برای مثال در صورت ریزش شدید قیمت طلا، شاید طلافروش‌های سنتی، طلا و سکه شما را خریداری نکنند یا با قیمت‌هایی بسیار کمتر از شما بخرند؛ اما تجربه نشان داده که صندوق های طلا به دلیل داشتن بازارگردان بسیار نقدشونده‌تر هستند.

عدم دغدغه نگهداری فیزیکی: با سرمایه گذاری در صندوق طلا دیگر نگران سرقت یا کم شدن طلای خود نخواهید بود، نگرانی خرید طلای تقلبی را نخواهید داشت و نیازی به بیمه یا محل امن برای نگهداری طلا ندارید.

معایب صندوق سرمایه گذاری طلا

کارمزد صندوق طلا: صندوق های طلا دارای دو نوع هزینه کلی هستند:

1. هزینه مدیریت سالانه صندوق
2. کارمزد معاملاتی صندوق

هزینه مدیریت سالانه صندوق طلا به صورت غیر مستقیم در دارایی سرمایه‌گذار اعمال می‌شود به این معنا که این هزینه‌ها از دارایی صندوق کم می‌شود و باعث کاهش NAV ابطال صندوق طلا خواهد شد؛ اما کارمزد معاملات صندوق طلا به ازای هر خرید و فروش (0.0012) روی کل مجموع ارزش معامله اعمال می‌شود.

این دو نوع کارمزد صندوق بسیار کمتر از هزینه خرید و نگهداری طلای فیزیکی است (در واقع اصلاً قابل مقایسه نیست)، اما بهتر است قبل از سرمایه گذاری در صندوق طلا از آن مطلع باشید.

وابستگی به عملکرد مدیر صندوق: تصمیمات خرید و فروش مدیران هر صندوق سرمایه گذاری طلا روی بازده نهایی آن نماد معاملاتی تأثیر دارد و درصورتی‌که مدیریت صندوق تصمیمات نامناسب (زیادی) داشته باشد روی بازدهی نهایی صندوق طلا تأثیر داشته و درنهایت سوددهی کاهش می‌یابد.

عدم تطابق با قیمت طلا: ارزش واحدهای صندوق های طلا بر اساس ترکیب دارایی آن‌ها سنجیده می‌شود و ازآنجایی‌که ممکن است کل دارایی صندوق به طلا اختصاص داده نشده باشد مثلاً به صورت وجه نقد یا در اوراق درآمد ثابت باشد باعث می‌شود که نوسان قیمت صندوق طلا کاملاً مطابق با قیمت طلای 18 عیار یا سکه و … نباشد.

عدم مالکیت فیزیکی طلا: اگر قصد استفاده زینتی از طلا دارید یا داشتن مالکیت طلای فیزیکی برایتان اهمیت دارد، خرید صندوق های بورسی طلا مناسب شما نیست؛ زیرا شما مالکیت مستقیمی بر اندوخته طلا این صندوق ها نداشته و امکان دریافت فیزیکی طلا را نیز ندارید و تنها به عنوان مالک غیر مستقیم طلا از نوسان قیمتی آن سود یا زیان خواهید برد.

سرمایه گذاری در صندوق طلا چگونه است؟

برای سرمایه گذاری در صندوق طلا ابتدا باید کد بورسی دریافت کنید. به این ترتیب که در سامانه سجام ثبت نام و احراز هویت کرده و صبر کنید تا کد بورسی برایتان صادر شود. در ادامه برای متصل شدن به سایر معامله گران نیاز به یک واسطه دارید که کارگزاری‌های بورسی این نقش را ایفا می‌کنند؛ بنابراین در یک کارگزاری بورسی مورد علاقه خودتان ثبت نام کنید.

مبلغ لازم برای سرمایه گذاری در صندوق طلا را به صورت آنلاین در حساب کاربری کارگزاری‌تان شارژ کنید سپس پرداخت را انجام داده و ازآن‌پس کافی است در ساعت معاملاتی صندوق های طلا، اقدام به خرید یا فروش کنید که در ادامه با جزئیات بیشتری توضیح داده شده است.

نحوه خرید و فروش واحدهای صندوق طلا

1- انتخاب نوع صندوق طلا: همان‌طور که بیان شد صندوق های طلا را می‌توان به دو دسته صندوق طلا مبتنی بر شمش طلا و صندوق طلا مبتنی بر سکه طلا تقسیم‌بندی کرد؛ بنابراین اولین قدم آن است که تصمیم‌گیری کنید که ترجیح می‌دهید در سکه طلا سرمایه‌گذاری کنید یا شمش طلا؟ البته صندوق‌هایی نیز هستند که دارایی آن‌ها تقریباً به صورت مساوی در گواهی سپرده سکه و شمش طلا تقسیم شده است.

2- ورود به سامانه کارگزاری: شما می‌توانید از طریق تمامی کارگزاری‌های معتبر بورسی ایران به خرید صندوق طلا بپردازید، کافی است حساب کاربری خود را شارژ کنید.

3- انتخاب نماد صندوق: در تمامی کارگزاری‌های بورسی یک بخش به عنوان جست‌وجو وجود دارد. در آن قسمت باید نماد صندوق طلای مدنظر خود را وارد کنید.

4- ثبت سفارش خرید: پس از جست‌وجوی صندوق طلا باید روی دکمه خرید یا آیکون شبیه سبد خرید (هر کارگزاری محیط کاربری متفاوتی دارد) کلیک کنید و در صفحه خرید باز شده تعداد واحد دلخواه و قیمت خرید را وارد و سفارش را تایید کنید.

توجه: گاهی اوقات قیمت واحدهای صندوق های طلا دارای حباب قیمتی مثبت زیادی می‌شوند. سعی کنید قیمت خرید صندوق طلا با قیمت NAV ابطال نمایش داده شده در سایت TSETMC برابر یا کمتر باشد تا در صورت ریزش قیمت، ضرر زیادی نکنید.

5- فروش واحدها: پس از خرید در هر زمانی (حتی همان روز) با طی مراحل مشابه خرید ولی با ثبت سفارش فروش، امکان فروش دارایی شما در صندوق طلا وجود دارد و مبلغ حاصل از فروش به موجودی ریالی در حساب کاربری کارگزاری شما افزوده می‌شود.

زمان معاملات صندوق های سرمایه گذاری طلا

همانند سهام بورسی در روزهای کاری شنبه تا چهارشنبه امکان انجام معامله در واحدهای صندوق های طلا وجود دارد  ولی ساعت معاملاتی آن متفاوت از سایر ابزارهای مالی است. ثبت سفارش خرید و فروش صندوق های طلا در دو مرحله انجام می‌شود:

• پیش‌گشایش: از ساعت ۱۱:۳۰ تا ۱۲:۰۰؛ در این بازه تنها می‌توان سفارش خرید یا فروش ثبت کرد، اما معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. بیشتر جنبه مظنه‌گیری دارد.
• مرحله اصلی معاملات: از ساعت ۱۲:۰۰ تا ۱۸:۰۰؛ در صورت برابر بودن قیمت خرید و فروش، معاملات اصلی در این بازه به‌صورت قطعی انجام می‌شوند.

فرض کنید در ساعت ۱۱:۴۵ درخواست خرید ۵۰ واحد صندوق طلا با نماد «درخشان» را در قیمت 12475 ثبت می‌کنید و در همان لحظه فروشنده با این قیمت وجود دارد ولی معامله‌ای انجام نمی‌شود؛ زیرا این سفارش در مرحله پیش‌گشایش قرار می‌گیرد (در این بازه امکان ویرایش یا حذف وجود دارد). رأس ساعت 12 در صورت وجود فروشنده در قیمت ثبت شده بلافاصله خرید شما تکمیل خواهد شد.

نوسان قیمتی صندوق های طلا چگونه است؟

قیمت واحدهای صندوق های طلا به‌طور مستقیم تحت تأثیر میزان عرضه و تقاضا قرار دارد. به همین دلیل، زمان‌های زیادی قیمت معاملاتی در طول روز با قیمت ناو یا همان قیمت NAV ابطال متفاوت است؛ اما این نوسان قیمت دارای سقف و کف بوده و دامنه نوسان روزانه صندوق های طلا نمی‌تواند بیشتر از ۱۰ درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل تغییر کند.

نحوه تسویه حساب معاملات در صندوق های طلا

وجه حاصل از فروش صندوق های طلا بلافاصله برای خرید سایر ابزارهای مالی مانند سهام و سایر صندوق ها قابل استفاده است ولی در صورت ثبت درخواست برداشت وجه، یک روز کاری بعد به حساب بانکی ثبت شده در کارگزاری واریز می‌شود.

برای مثال اگر یک سرمایه‌گذار روز چهارشنبه دارایی خود را در نماد «طلا» بفروشد، مبلغ حاصل از فروش در روز شنبه به حساب بانکی او واریز خواهد شد.

کارمزد خرید و فروش صندوق های طلا

کارمزد خرید و فروش برای تمامی صندوق های طلا یکسان و برابر با 0.12 درصد از ارزش معامله است.

ریسک‌های سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا

نوسانات قیمت طلا: قیمت جهانی انس طلا، قیمت ارز، میزان عرضه و تقاضا طلای داخلی و میزان تنش‌های سیاسی به طور مستقیم بر قیمت معاملاتی واحدهای صندوق های طلا تأثیرگذار است.

ریسک نقدشوندگی در شرایط بحران: زمانی که احساس ترس در بازار طلا زیاد شده و فروشنده زیاد باشد ممکن است دارایی شما با یک روز تأخیر به فروش برسد.

کدام صندوق طلا بهتر است؟

برای پاسخ به سؤال «کدام صندوق طلا بهتر است؟» باید به مجموعه‌ای از معیارها در ارزیابی عملکرد صندوق طلا توجه کرد. برای مثال مدیر صندوق، سابقه عملکرد صندوق، حباب صندوق و … . در ادامه، معیارهای انتخاب بهترین صندوق طلا را به زبان ساده بررسی می‌کنیم:

بررسی نقدشوندگی صندوق طلا

یکی از اولین نکاتی که باید هنگام انتخاب بهترین صندوق طلا بررسی کنید، نقدشوندگی واحدهای صندوق طلا هنگام خرید و فروش است. صندوق‌هایی که ارزش معاملات روزانه بالایی دارند و بازارگردان فعال و کارآمدی پشت آن‌هاست، معمولاً نقدشوندگی بالاتری دارند.

نقدشوندگی بالای صندوق طلا به معنای آن است که در زمانی که قصد دارید دارایی‌تان را نقد کنید، سرمایه‌تان سریع‌تر و بدون اختلاف زیاد با قیمت NAV ابطال (ارزش ذاتی هر واحد صندوق)، نقد خواهد شد.

بررسی بازدهی و عملکرد گذشته صندوق طلا

میزان سودی که صندوق در بازه‌های زمانی مختلف ایجاد کرده، یکی از معیارهای مهم برای مقایسه و انتخاب بهترین صندوق طلا است و این بازدهی تقریباً باید متناسب با بازدهی طلا در بازار باشد.

بررسی بازدهی یک‌ساله، شش‌ماهه و ماهانه در سایت فیپیران دید خوبی از عملکرد هر صندوق طلا به شما خواهد داد. البته در این مورد باید به زمان راه‌اندازی صندوق طلا نیز توجه کنید؛ زیرا صندوق های طلایی وجود دارند که سابقه فعالیت کمتر از یک سال دارند.

بررسی حباب قیمتی صندوق طلا هنگام خرید و فروش

حباب قیمتی یعنی اختلاف بین قیمت خرید صندوق و ارزش واقعی دارایی‌های آن (NAV). زمانی که قیمت معاملاتی صندوق طلا بیشتر از قیمت NAV باشد به معنای حباب مثبت و گران خریدن است و زمانی که حباب صندوق منفی باشد به معنای ارزان‌تر خریدن نسبت به ارزش ذاتی صندوق است.

حباب قیمتی مثبت بیشتر ناشی از حس طمع و جو روانی موجود در بازار طلا ایجاد می‌شود. در زمان خرید صندوقی که حباب کمتری دارد، انتخاب منطقی‌تری است.

مدیریت حرفه‌ای صندوق طلا

بهتر است یک صندوق طلا را برای خرید انتخاب کنید که توسط تیمی باتجربه و متخصص اداره می‌شوند؛ زیرا احتمال موفقیت و مدیریت ریسک بهتری دارند.

ارزش دارایی تحت مدیریت

دارایی تحت مدیریت، نشان‌دهنده حجم سرمایه‌ای است که در اختیار مدیر صندوق قرار دارد. زمانی که مردم به یک صندوق طلا بیشتر اعتماد می‌کنند یا صندوق طلا تبلیغات بیشتری دارد، دارایی تحت مالکیت صندوق افزایش میابد. حال هرچه دارایی تحت مدیریت صندوق بیشتر باشد احتمال نقد شوندگی واحدهای صندوق نیز افزایش می‌یابد؛ بنابراین یکی دیگر از ملاک‌های انتخاب بهترین صندوق طلا مقایسه ارزش دارایی تحت مالکیت است.

اعتبار بازارگردان صندوق طلا

به سابقه صندوق طلا از لحاظ تکنیکالی و تفاوت قیمت معاملاتی با قیمت ناو توجه کنید. صندوق‌هایی که تعداد صف خرید یا صف فروش کمتری دارند یا قیمت معاملاتی آن‌ها به قیمت ناو نزدیک‌تر است، قطعاً جز بهترین صندوق های طلا قرار می‌گیرند.

ترکیب دارایی‌های صندوق طلا

صندوق های طلا باید حداقل 70 درصد از دارایی‌های خود را در سکه طلا، شمش طلا و اوراق گواهی سپرده طلا سرمایه گذاری کنند. ترکیب این دارایی‌ها می‌تواند از 100 درصد سکه تا 100 شمش متغییر باشد که به تصمیم‌گیری مدیر صندوق مرتبط است و می‌توانید از صورت وضعیت مالی ماهانه صندوق در سایت کدال به‌صورت جزئی این دارایی‌ها را مشاهده کنید. مثلاً صندوقی که بخش بیشتری از سرمایه‌اش را به شمش اختصاص داده، در برابر نوسانات کوتاه‌مدت ایمن‌تر است، درحالی‌که تمرکز بیشتر بر سکه می‌تواند ریسک و البته سودآوری بیشتری داشته باشد.

تجربه معاملاتی: برای مثال زمانی که حباب قیمتی سکه طلا به زیر 15 درصد کاهش پیدا می‌کند، بیشتر صندوق های طلا، صندوق هایی سکه محور هستند، زیرا در صورت رشد قیمت طلا در بازار ایران، سکه طلا مجدد علاوه بر افزایش قیمت گرم سکه، حباب نیز می‌گیرد؛ بنابراین رشد قیمتی بیشتری را نسبت به گرم طلای 18 عیار خواهد داشت.

برعکس زمانی که حباب سکه طلا بسیار افزایش پیدا کرده است بهترین صندوق های طلا، صندوق های سرمایه گذاری با محوریت شمش طلا هستند؛ زیرا دارایی پایه آن‌ها یعنی شمش دارای حباب قیمتی نخواهد بود (حباب آن در مقابل سکه بسیار کم است).

لیست صندوق‌ های طلا در بورس ایران

در حال حاضر 21 صندوق طلا در بازار بورس فعال هستند. در ادامه لیست صندوق‌ های طلا در بورس ایران آورده شده است:

لازم به ذکر است علاوه بر لیست بالا، فراصندوق تمشک نیز در طلا سرمایه گذاری می‌کند؛ اما یک تفاوت اصلی با لیست فوق دارد. صندوق های جدول بالا به صورت مستقیم در گواهی سپرده کالایی سکه یا شمش طلا سرمایه گذاری کرده‌اند، اما فراصندوق تمشک در صندوق های طلا سرمایه گذاری کرده است. به این معنا که شما با خرید فراصندوق تمشک (صندوق در صندوق تمشک) در حال خرید مجموعه‌ای از صندوق های فوق هستید.

در ضمن ساعت معاملاتی فراصندوق تمشک، همانند سایر فراصندوق ها ساعت 9 الی 15 است و با ساعت معاملاتی صندوق های طلا متفاوت است.

جمع بندی: بهترین صندوق طلا کدام است؟

اکنون می‌دانید که برای سرمایه گذاری در بازار طلا نیازی به دارایی چند ده میلیونی نیست و می‌توانید با خرید صندوق های سرمایه گذاری طلا مزایایی نظیر نقدشوندگی بالا، معافیت مالیاتی، کارمزد پایین و امکان شروع با سرمایه 100 هزار تومان بهره‌مند شوید. همچنین تمامی صندوق های طلای بورسی مجوز رسمی از سازمان بورس دارند، شفافیت عملکردشان از اولین معامله قابل بررسی است و در طول روز و در بازه زمانی معاملاتی مجاز می‌توانید واحدهای خود را بفروشید و پولتان را برداشت کنید.

در نهایت باید گفت بهترین صندوق طلا آن است که بیشترین بازدهی را نسبت به صندوق های مشابه داشته و بازارگردانی فعال داشته باشد. فقط یادتان باشد قبل از خرید هر صندوق طلا، به قیمت NAV ابطال دقت داشته باشید.