تصور کنید دنیایی که در آن، قدرت محاسباتی گوگل، فضای ذخیره‌سازی آمازون و شبکه توزیع محتوای نتفلیکس، نه در دست چند شرکت بزرگ، بلکه در اختیار میلیون‌ها نفر از مردم عادی باشد. این دقیقا همان چشم‌اندازی است که شبکه دپین (شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز) برای ما ترسیم می‌کند.
DePIN نوید یک انقلاب واقعی در دنیای فناوری را می‌دهد – انقلابی که در آن، قدرت از دست چند شرکت بزرگ خارج شده و به دست میلیون‌ها نفر از مردم عادی می‌افتد. این فناوری نه تنها شیوه ارائه خدمات دیجیتال را متحول می‌کند، بلکه می‌تواند الگوی جدیدی برای توزیع عادلانه‌تر منافع اقتصادی در عصر دیجیتال ارائه دهد.
ما در ادامه این مقاله از ایران بروکر، به بررسی شبکه دپین در کریپتو، مزایا و معایب و نحوه کارکرد آن می‌پردازیم تا درک جامع و کاملی از این شبکه به دست آورید.
دپین (DePIN) چیست؟
دپین یک شبکه غیر متمرکز و همتا-به-همتا (Peer-to-Peer یا P2P) برای اشتراک‌گذاری امکانات زیرساختی فیزیکی مانند ذخیره‌سازی داده، اینترنت بی‌سیم، حسگرها و شبکه‌های انرژی است. در این شبکه‌ها، افراد منابع زیرساختی خود را در اختیار دیگران قرار می‌دهند و در ازای آن، پاداش‌های رمزارزی دریافت می‌کنند.
به این ترتیب، به جای اینکه یک شرکت بزرگ تمام زیرساخت‌ها را خودش فراهم کند، کاربران شبکه دپین با به اشتراک گذاشتن منابع خود، زیرساخت را به شکل غیرمتمرکز ایجاد می‌کنند. هر چه تعداد شرکت‌کنندگان بیشتر باشد، شبکه قوی‌تر و با ارزش‌تر میشود.
در واقع، دپین در کریپتو با غیرمتمرکز کردن زیرساخت‌ها، هزینه‌های بالای تامین این زیرساخت‌ها را کاهش می‌دهند و افراد را تشویق می‌کنند تا با دریافت پاداش، منابع خود را در شبکه به اشتراک بگذارند.
کاربرد دیپن در کریپتو: ۲ مثال واقعی
شبکه سایلنسیو (Silencio Network): به عنوان مثال، در شبکه سایلنسیو (Silencio Network)، کاربران با نصب اپلیکیشن روی گوشی‌هایشان، حسگرهای گوشی را برای اندازه‌گیری سر و صدا محیط اطراف در اختیار شبکه قرار می‌دهند و در ازای این کار، پاداش خود را به صورت رمز ارز دریافت می‌کنند. پس به جای اینکه یک شرکت حسگرهای پرهزینه را در سطح شهر نصب کند، کاربران منابع خود را اشتراک می‌گذارند.
شرکت ایلوپ (ELOOP Network): مدل دپین می‌تواند برای زیرساخت‌های گران‌قیمت‌تر نیز به کار رود. به عنوان مثال، شرکت ایلوپ (ELOOP Network) از فناوری توکن‌سازی استفاده کرد تا یک شبکه دپین از خودروهای اشتراکی تسلا را در شهر وین اتریش راه‌اندازی کند. در این مدل، صاحبان خودروهای تسلا می‌توانند زمان‌هایی که از خودرو استفاده نمی‌کنند، آن را در اختیار شبکه قرار دهند و در ازای آن توکن‌های ایلوپ دریافت کنند. این شرکت اکنون در تلاش است تا امکان توکن‌سازی را برای همه فراهم کند.
امکانات زیرساختی دپین در کریپتو: روش سنتی در مقابل روش دپین
در حالت سنتی و متمرکز، خدماتی مانند ذخیره‌سازی ابری توسط شرکت‌های بزرگی مانند آمازون، گوگل و مایکروسافت ارائه می‌شوند که زیرساخت‌های عظیم ذخیره‌سازی را در مراکز داده‌های خود راه‌اندازی کرده‌اند. این شرکت‌ها متولی ایجاد، نگهداری و مدیریت کل زیرساخت هستند.مشکل اصلی در این مدل متمرکز، هزینه‌های سنگین سرمایه‌گذاری و عملیاتی برای ایجاد زیرساخت است.
از طرفی، می‌دانیم که شرکت‌های کوچک و کارآفرینان تازه‌کار، توانایی مالی و فنی لازم برای راه‌اندازی و مدیریت زیرساخت‌های عظیم و پرهزینه‌ای مانند مراکز داده یا شبکه‌های ارتباطی گسترده را ندارند. چرا که ایجاد چنین زیرساخت‌هایی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان و دسترسی به منابع و تخصص‌های فنی خاصی است.
اما در مدل دپین، این مشکل با جمع‌آوری و ترکیب منابع کوچک افراد زیادی حل میشود. هر فرد می‌تواند با اهدای منابع اضافی خود، مانند فضای ذخیره‌سازی یا پهنای باند، در ایجاد یک زیرساخت بزرگ و غیرمتمرکز مشارکت کند.
انواع مختلف دپین
دپین‌ها یا شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- شبکه‌های منابع فیزیکی (PRNs)
- شبکه‌های منابع دیجیتالی (DRN)
۱- شبکه‌های منابع فیزیکی (Physical Resource Networks یا PRN)
شبکه‌های منابع فیزیکی یا PRNها، شبکه‌هایی هستند که بر اساس مکان کار می‌کنند. در این شبکه‌ها، افراد اجازه می‌دهند از امکانات و تجهیزات سخت‌افزاری آن‌ها در یک محل خاص استفاده شود. به عنوان مثال، آن‌ها می‌توانند اتصالات اینترنتی، منابع انرژی یا داده‌های مربوط به موقعیت جغرافیایی خاصی را در اختیار شبکه قرار دهند.
افراد در ازای این کار، پاداش دریافت می‌کنند. اما نکته مهم این است که امکانات و تجهیزاتی که آن‌ها ارائه می‌دهند، قابل جابجایی نیست و فقط در یک مکان خاص قابل استفاده است. به عبارت دیگر، خدماتی که در این شبکه‌ها ارائه میشود، محلی است و به یک مکان معین وابسته است.
۲- شبکه‌های منابع دیجیتالی (Digital Resource Networks یا DRN)
در مقابل، شبکه‌های منابع دیجیتالی یا DRNها، شبکه‌هایی مستقل از مکان هستند. کاربران می‌توانند از خدمات ارائه شده در این شبکه‌ها، بدون هیچ محدودیت جغرافیایی استفاده کنند. DRNها شامل منابع دیجیتالی مانند فضاهای ذخیره‌سازی، قدرت پردازش و پهنای باند هستند به عبارت ساده‌تر، در شبکه‌های DRN، می‌توانید از خدمات موجود در سراسر جهان بهره‌مند شوید، بدون آنکه نیازی به جابجایی داشته باشید.
شبکه دپین چگونه کار می‌کند؟
دپین ارتباطی بین تاسیسات فیزیکی و زنجیره بلوکی (بلاک چین) ایجاد می‌کند. برای درک ساده‌تر، بیاید سه بازیگر اصلی در این سیستم را بررسی کنیم:
- تاسیسات فیزیکی که توسط یک ارائه‌دهنده کنترل میشود.
- میان‌افزار که تأسیسات را به زنجیره بلوکی متصل می‌کند.
- دفتر کل عمومی که این ارتباط را برای پرداخت‌ها مدیریت می‌کند.
۱- زیرساخت فیزیکی
زیرساخت فیزیکی می‌تواند هر چیزی از یک حسگر گرفته تا یک مسیریاب اینترنت یا حتی یک پنل خورشیدی باشد. این بخش توسط یک ارائه‌دهنده خصوصی مدیریت میشود. برخی از ویژگی‌های زیرساخت فیزیکی در شبکه دپین عبارتند از:
- مالکیت قبلی: گاهی اوقات، این ارائه‌دهندگان قبل از مشارکت در پروژه دپین، مالک این تاسیسات بوده‌اند.
- مشابهت با شبکه‌های اثبات کار: می‌توان این سیستم را با شبکه بلاکچین مبتنی بر اثبات کار (PoW) مقایسه کرد، جایی که ماینرها قدرت محاسباتی خود را برای حفاظت از شبکه به اشتراک می‌گذارند.
- مشارکت گسترده: هدف در شبکه دپین این است که تا حد امکان ارائه‌دهندگان خصوصی بیشتری تأسیسات خود را به شبکه اضافه کنند.
مثال: نحوه ارائه خدمات زیرساختی به کاربران
تصور کنید شما یک روتر وای‌فای قدرتمند در خانه یا محل کار خود دارید. این روتر می‌تواند اینترنت را تا شعاع زیادی پخش کند، اما معمولا از تمام ظرفیت آن استفاده نمی‌کنید. حال، با پیوستن به یک شبکه دپین، می‌توانید از این ظرفیت اضافی به نفع خود و دیگران استفاده کنید.
- پیوستن به شبکه دپین: شما روتر خود را به یک شبکه دپین متصل می‌کنید. این کار معمولا با نصب یک نرم‌افزار خاص یا تغییر تنظیمات روتر انجام میشود.
- اشتراک‌گذاری ظرفیت مازاد: بخشی از پهنای باند اینترنت شما که استفاده نمی‌شود، از طریق این شبکه در اختیار دیگران قرار می‌گیرد. مثلا اگر شما از ۵۰% ظرفیت روتر استفاده می‌کنید، ۵۰% باقی‌مانده می‌تواند به اشتراک گذاشته شود.
- استفاده توسط دیگران: افرادی که در محدوده روتر شما و عضو همین شبکه دپین هستند، می‌توانند از این اینترنت اشتراکی استفاده کنند. برای مثال، یک مسافر که به وای‌فای نیاز دارد.
- ثبت فعالیت: میزان استفاده از اینترنت شما توسط دیگران، به صورت دقیق در شبکه دپین ثبت میشود.
- دریافت پاداش: بر اساس میزان اینترنتی که به اشتراک گذاشته‌اید و مورد استفاده قرار گرفته، پاداشی به شما تعلق می‌گیرد. این پاداش معمولا به صورت ارز دیجیتال پرداخت میشود.
این سیستم مانند یک “اسنپ برای اینترنت” عمل می‌کند. همانطور که در اسنپ، رانندگان ماشین خود را به اشتراک می‌گذارند و درآمد کسب می‌کنند، در این سیستم نیز شما اینترنت خود را به اشتراک می‌گذارید و پاداش دریافت می‌کنید.
۲- میان‌افزار در شبکه دپین
میان‌افزار بخش عمده‌ای از ارتباط بین زنجیره بلوکی و زیرساخت فیزیکی را مدیریت می‌کند. به زبان ساده، میان‌افزار مانند یک مترجم و پیک عمل می‌کند. اطلاعات را از پنل خورشیدی شما جمع‌آوری کرده، آن‌ها را به زبانی که شبکه دپین می‌فهمد ترجمه می‌کند و سپس این اطلاعات را به شبکه می‌فرستد. این اطلاعات بعدا برای محاسبه پاداش شما و مدیریت کلی شبکه استفاده میشود.
برخی از ویژگی‌های میان افزار در شبکه دپین به شرح زیر است:
- عملکرد مشابه شبکه اوراکل: مانند یک شبکه اوراکل غیرمتمرکز (DON) که داده‌ها را از دنیای خارج جمع‌آوری کرده و به یک برنامه بلاکچینی منتقل می‌کند.
- جمع‌آوری داده‌ها: میان‌افزار اطلاعات مربوط به فعالیت‌های هر یک از تأسیسات خصوصی را جمع‌آوری می‌کند.
- انتقال به شبکه: این واسطه تمامی داده‌ها را به شبکه دپین منتقل می‌کند.
مثال: نحوه عملکرد میان‌افزار در شبکه دپین
برای مثال شما یک پنل خورشیدی روی پشت‌بام خانه‌تان نصب کرده‌اید و می‌خواهید آن را به یک شبکه دپین متصل کنید. اینجاست که میان‌افزار نقش مهمی ایفا می‌کند:
- نصب میان‌افزار: شما یک دستگاه کوچک (مثل یک رایانه کوچک یا یک ماژول الکترونیکی) را به پنل خورشیدی خود متصل می‌کنید که روی این دستگاه، نرم‌افزار خاصی (میان‌افزار) نصب شده است.
- جمع‌آوری داده‌ها: میان‌افزار مانند یک خبرنگار دقیق است و تمام اطلاعات مربوط به پنل خورشیدی را ثبت می‌کند. برای مثال، چقدر برق تولید شده است (مثلا ۱۰ کیلووات در روز)، چه ساعاتی پنل فعال بوده ( از ساعت ۶ صبح تا ۷ عصر)، دمای پنل چقدر بوده و اینکه آیا مشکلی در عملکرد پنل وجود داشته است یا خیر.
- پردازش اولیه داده‌ها: میان‌افزار این داده‌های خام را پردازش می‌کند. برای مثال، محاسبه می‌کند که امروز نسبت به دیروز چقدر بیشتر یا کمتر برق تولید شده است.
- ارسال داده‌ها به شبکه: میان‌افزار به طور منظم (مثلا هر ساعت یا هر روز) این اطلاعات را به شبکه دپین ارسال می‌کند و این کار معمولا از طریق اینترنت انجام میشود.
- تبدیل داده‌ها به فرمت مناسب: میان‌افزار داده‌ها را به زبانی که شبکه بلاکچین بتواند بفهمد، ترجمه می‌کند. این کار مانند تبدیل زبان محلی به یک زبان بین‌المللی است.
- دریافت دستورات: میان‌افزار همچنین می‌تواند دستوراتی از شبکه دپین دریافت کند. مثلا اگر نیاز باشد تنظیمات پنل خورشیدی تغییر کند، این دستور از طریق میان‌افزار اعمال میشود.
۳- سیستم زنجیره بلوکی
داده‌های جمع‌آوری شده توسط میان‌افزار به زنجیره بلوکی ارسال می‌شوند که به عنوان مدیر و سیستم پرداخت برای ارائه‌دهندگان و کاربران عمل می‌کند.
- مدیریت تقاضا: زنجیره بلوکی بر اساس داده‌های ارائه شده توسط میان‌افزار، تقاضا را بین ارائه‌دهندگان تقسیم می‌کند.
- محاسبه پاداش‌ها: پاداش‌ها بر اساس این فعالیت‌ها محاسبه می‌شوند.
- پرداخت با ارز دیجیتال: پاداش‌ها به صورت ارزهای دیجیتال پرداخت می‌شوند.
- نقش زنجیره بلوکی در سمت کاربر: اگر کاربری به دنبال استفاده از خدمات اینترنت باشد، سیستم او را به بهترین ارائه‌دهنده متصل می‌کند. هزینه‌ها به صورت لحظه‌ای محاسبه شده و از حساب کاربر کسر میشود. این فرآیند کاملاً خودکار و بدون نیاز به واسطه انجام میشود
مثال: فرض کنید شما یک فضای ذخیره‌سازی ابری را به اشتراک گذاشته‌اید. سیستم بلاکچین، میزان استفاده از این فضا را ثبت کرده، پاداش شما را محاسبه می‌کند و در نهایت، این پاداش را به کیف پول دیجیتال شما واریز می‌کند.
پروژه‌های برتر شبکه دپین: انقلابی در دنیای فناوری
در میان پروژه‌های شبکه دپین، سه پروژه به طور خاص توجه‌ها را به خود جلب کرده‌اند. بیایید نگاهی دقیق‌تر به این پروژه‌های هیجان‌انگیز بیندازیم:
۱- فایل‌کوین (Filecoin): انقلابی در ذخیره‌سازی ابری
فایل‌کوین را می‌توان غول دنیای دپین نامید. این پروژه کاری می‌کند که شاید تا چند سال پیش غیرممکن به نظر می‌رسید: ذخیره‌سازی ابری بدون نیاز به شرکت‌های بزرگ!
- چگونه کار می‌کند؟ فرض کنید شما یک هارد دیسک خالی در خانه دارید. با فایل‌کوین، می‌توانید این فضای خالی را به دیگران اجاره دهید و در ازای آن پول (به شکل توکن FIL) دریافت کنید.
- چرا مهم است؟ این سیستم فضای ذخیره‌سازی را ارزان‌تر و در دسترس‌تر می‌کند. به جای اینکه همه اطلاعات در سرورهای چند شرکت بزرگ ذخیره شود، در کامپیوترهای افراد عادی در سراسر جهان پخش میشود.
۲- شبکه رندر (Render Network): قدرت گرافیکی در دستان همه
برای مثال می‌خواهید یک انیمیشن سه‌بعدی پیچیده بسازید، اما کامپیوتر شما به اندازه کافی قدرتمند نیست. اینجاست که شبکه رندر به کمک شما می‌آید.
- چگونه کار می‌کند؟ این شبکه، قدرت پردازش گرافیکی کامپیوترهای مختلف را جمع می‌کند. شما می‌توانید از این قدرت برای ساخت محتوای سه‌بعدی استفاده کنید.
- چرا مهم است؟ این سیستم، ساخت محتوای گرافیکی پیشرفته را برای همه امکان‌پذیر می‌کند، حتی اگر کامپیوتر قدرتمندی نداشته باشید.
۳- شبکه تتا (Theta Network): انقلابی در پخش ویدیو
آیا تا به حال هنگام تماشای ویدیو آنلاین با مشکل کندی یا قطعی مواجه شده‌اید؟ شبکه تتا قصد دارد این مشکل را برای همیشه حل کند.
- چگونه کار می‌کند؟ تتا از قدرت کامپیوترهای معمولی برای پخش ویدیو استفاده می‌کند. وقتی شما ویدیویی را تماشا می‌کنید، بخشی از آن می‌تواند از کامپیوتر همسایه‌تان پخش شود!
- چرا مهم است؟ این سیستم پخش ویدیو را سریع‌تر و ارزان‌تر می‌کند. همچنین، برخلاف سیستم‌های فعلی، درآمد حاصل از پخش ویدیو فقط به جیب چند شرکت بزرگ نمی‌رود.
مزایا و معایب شبکه دیپن
در ادامه این مطلب چند مورد از ویژگی‌های مثبت و منفی شبکه دپین را بررسی می‌کنیم:
مزایا دیپن
- مقیاس‌پذیری انعطاف‌پذیر: امکان افزایش یا کاهش منابع بر اساس تقاضا، بدون نیاز به تغییرات ساختاری عمده.
- غیرمتمرکز سازی: انتقال کنترل از شرکت‌های بزرگ به جامعه کاربران، ایجاد یک سیستم دموکراتیک‌تر.
- قیمت‌گذاری عادلانه: احتمال ارائه خدمات با قیمت کمتر به دلیل حذف هزینه‌های اضافی و تمرکز بر مقرون به صرفه بودن.
- کارایی اقتصادی: هزینه‌های پایین راه‌اندازی و انعطاف‌پذیری بالا برای ارائه‌دهندگان خدمات.
- دسترسی آزاد: امکان مشارکت هر فرد در ارائه منابع و استفاده از خدمات بدون محدودیت.
- سیستم تشویقی: ایجاد فرصت‌های درآمدزایی برای ارائه‌دهندگان و بهره‌برداری از منابع بلااستفاده.
معایب و چالش‌های دیپن
- چالش‌های اولیه پذیرش: دشواری در جذب تعداد کافی کاربر و ارائه‌دهنده در مراحل اولیه.
- پیچیدگی فنی: نیاز به آموزش گسترده برای درک و استفاده از سیستم توسط عموم مردم.
- هزینه‌های راه‌اندازی: چالش‌های مالی برای ارائه‌دهندگان خصوصی در تأمین و نگهداری تجهیزات.
- مسائل سودآوری: دشواری در ارائه پاداش‌های جذاب در مراحل اولیه به دلیل تراکم پایین کاربران و ارائه‌دهندگان.
جمع‌بندی
دپین (شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز) نشان‌دهنده گامی مهم در دموکراتیزه کردن زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری است. این فناوری، قدرت جامعه ارزهای دیجیتال و فناوری بلاکچین را به نمایش می‌گذارد. اگرچه مزایای مالی آن هنوز به طور کامل اثبات نشده، اما نشانه‌هایی از یک رویکرد مقرون به صرفه در توسعه زیرساخت‌ها را نشان می‌دهد.
این سیستم کنترل را از دست شرکت‌های بزرگ خارج کرده و به شبکه‌ای توزیع‌شده از ارائه‌دهندگان و کاربران منتقل می‌کند، که شبیه به یک سازمان خودمختار غیرمتمرکز (DAO) در سطح صنعتی است.
استفاده از ارزهای دیجیتال برای پرداخت پاداش‌ها نیز به پذیرش یک سیستم پرداخت کارآمدتر کمک می‌کند، زیرا ارزهای دیجیتال ذاتا برای چنین سیستم‌هایی مناسب هستند.
سوالات متداول
دپین چگونه با چالش‌های امنیتی و حریم خصوصی مقابله می‌کند؟
شبکه دپین از ترکیبی از فناوری‌های پیشرفته برای حفظ امنیت و حریم خصوصی استفاده می‌کند. به طور کلی، رمزنگاری قوی برای محافظت از داده‌ها، مکانیسم‌های اجماع امن مانند اثبات سهام برای تأیید تراکنش‌ها، و سیستم‌های هویت غیرمتمرکز برای حفظ حریم خصوصی کاربران به کار گرفته می‌شوند.
تأثیر دپین بر بازار کار و مشاغل سنتی در حوزه زیرساخت‌های فیزیکی چیست؟
دپین مانند یک چاقوی دو لبه برای بازار کار عمل می‌کند. از یک سو، شغل‌های جدیدی ایجاد می‌کند؛ مثلاً افرادی که شبکه‌های دپین را مدیریت می‌کنند یا کسانی که قراردادهای هوشمند می‌نویسند. از سوی دیگر، برخی شغل‌های قدیمی را تغییر می‌دهد؛ مثلا کسی که قبلا یک مرکز داده بزرگ را مدیریت می‌کرد، حالا ممکن است مسئول هماهنگی صدها کامپیوتر کوچک در خانه‌های مردم باشد.
چگونه می‌توان از دپین برای مقابله با چالش‌های زیست‌محیطی استفاده کرد؟
دپین می‌تواند به چند روش به کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک کند. اول، با بهینه‌سازی استفاده از منابع موجود، نیاز به ساخت زیرساخت‌های جدید را کاهش می‌دهد. دوم، با توزیع بار کاری، می‌تواند مصرف انرژی را بهینه کند.
منابع:
اول: https://www.coingecko.com/learn/depin-crypto-decentralized-physical-infrastructure-networks
دوم: https://hackernoon.com/depin-explained-what-are-decentralized-physical-infrastructure-networks
نظرات کاربران